Trong quá trình canh tác, hiện tượng vàng lá, thối rễ trên cây trồng là một trong những nỗi lo lớn nhất của nhà vườn. Không chỉ ảnh hưởng đến sinh trưởng mà còn làm giảm năng suất, chất lượng nông sản và thậm chí gây chết cây hàng loạt nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết sau sẽ giúp bà con nhận diện bệnh vàng lá, thối rễ một cách chính xác, từ đó có giải pháp hiệu quả bảo vệ mùa màng.
- Bệnh vàng lá, thối rễ là gì?
Bệnh vàng lá, thối rễ là hiện tượng cây bị suy kiệt sinh lý do rễ bị tổn thương, hoại tử, không thể hút nước và dinh dưỡng. Tình trạng này dẫn đến lá vàng dần, rụng hàng loạt và cuối cùng là chết cây.
Bệnh có thể xảy ra trên nhiều loại cây trồng như: cây có múi (cam, quýt, bưởi), cà phê, hồ tiêu, thanh long, sầu riêng, cây ăn trái lâu năm và thậm chí là rau màu, cây công nghiệp.
2. Nguyên nhân gây bệnh vàng lá, thối rễ
Có 3 nhóm nguyên nhân chính:
a) Tác nhân sinh học
- Nấm Phytophthora spp.: là tác nhân phổ biến gây thối rễ, đặc biệt trong điều kiện đất ẩm ướt kéo dài.
- Nấm Fusarium, Pythium, Rhizoctonia: thường phát triển khi đất bị úng, phân bón không cân đối.
- Tuyến trùng hại rễ: gây vết thương tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập.
b) Tác nhân môi trường
- Ngập úng, thoát nước kém làm rễ bị nghẹt thở.
- Đất chai cứng, bí khí, không tơi xốp.
- Canh tác thiếu hữu cơ, sử dụng phân hóa học kéo dài khiến hệ sinh vật đất suy giảm.
c) Quản lý dinh dưỡng không hợp lý
- Bón phân mất cân đối, đặc biệt là lạm dụng đạm.
- Không bổ sung vi sinh vật có lợi hoặc phân bón sinh học dẫn đến đất “chết”.
- Không xử lý mầm bệnh sau mỗi vụ thu hoạch.
3. Dấu hiệu nhận biết bệnh vàng lá, thối rễ
a) Trên phần tán lá:
- Lá bắt đầu ngả vàng từ mép rồi lan dần vào gân lá.
- Lá vàng không đồng đều, có thể rụng sớm dù còn non.
- Tán cây thưa, lá nhỏ dần, ít ra lộc, chồi non yếu ớt.
b) Trên thân và cành:
- Vỏ thân có thể xì mủ, nứt nẻ, có mùi hôi nhẹ do thối mô bên trong.
- Cành khô dần từ ngọn, rụng lá từng cành.
c) Trên hệ thống rễ:
- Rễ bị thâm đen, mềm nhũn, dễ gãy, có mùi hôi khó chịu.
- Rễ tơ giảm hoặc biến mất hoàn toàn.
- Có thể thấy rễ bị tuột vỏ, khô hoặc nhũn nước tùy giai đoạn nhiễm bệnh.
4. Phân biệt vàng lá do thối rễ với các bệnh khác
Việc phân biệt bệnh vàng lá, thối rễ với thiếu dinh dưỡng hoặc bệnh virus là rất quan trọng. Một số dấu hiệu khác biệt:
| Triệu chứng | Thối rễ | Thiếu dinh dưỡng | Virus gây vàng lá |
| Lá vàng | Từ mép lá vào | Thường vàng toàn bộ hoặc giữa lá | Vàng gân xanh, lá biến dạng |
| Bộ rễ | Thối, có mùi hôi | Còn nguyên, ít rễ tơ | Vẫn còn khỏe |
| Cây phục hồi | Khó, thường chết dần | Có thể phục hồi khi bổ sung phân | Không có thuốc trị dứt điểm |
- Hướng xử lý hiệu quả khi phát hiện bệnh
a) Cắt bỏ phần rễ thối – thoát nước tốt
- Đào xung quanh gốc, loại bỏ rễ hư.
- Tạo rãnh thoát nước, tránh để đất úng kéo dài.
- Nếu cây yếu, có thể tỉa bớt tán để giảm áp lực hút nước.
b) Dùng thuốc trị nấm và tuyến trùng
- Phun hoặc tưới thuốc có hoạt chất Metalaxyl, Fosetyl-Al, Trichoderma, Validamycin kết hợp diệt nấm hại rễ.
- Nếu có tuyến trùng, dùng sản phẩm chuyên biệt để xử lý.
c) Tăng cường vi sinh vật có lợi
- Bổ sung chế phẩm Trichoderma sống, Bacillus subtilis, nấm đối kháng để phục hồi hệ sinh thái đất.
- Dùng phân hữu cơ hoai mục, phân trùn quế, men vi sinh thay thế hóa học.
d) Quản lý dinh dưỡng cân đối
- Giảm lượng đạm, tăng cường lân và kali giúp rễ phục hồi tốt.
- Bổ sung trung – vi lượng như Canxi, Bo, Kẽm để cây tăng sức đề kháng.
6. Biện pháp phòng ngừa vàng lá, thối rễ lâu dài
Để ngăn ngừa bệnh vàng lá, thối rễ tái phát, bà con cần canh tác theo hướng bền vững:
- Làm đất tơi xốp, thoát nước tốt từ đầu vụ.
- Luân canh cây trồng hợp lý, tránh trồng liên tục một loại cây.
- Sử dụng phân bón hữu cơ, vi sinh thay vì lạm dụng phân hóa học.
- Tưới nước hợp lý, không để đất ẩm liên tục kéo dài.
- Sát trùng đất định kỳ bằng vôi bột hoặc chế phẩm sinh học.
7. Khi nào nên thay cây?
Nếu cây đã thối rễ trên 70%, không còn rễ tơ và ngọn khô toàn bộ, thì nên nhổ bỏ và tiêu hủy toàn bộ cây bệnh, sát trùng hố trồng và để đất nghỉ ít nhất 1 tháng trước khi trồng lại.
Bệnh vàng lá, thối rễ trên cây trồng là dấu hiệu cảnh báo hệ sinh thái đất đang bị mất cân bằng. Việc nhận diện đúng triệu chứng, nguyên nhân và áp dụng giải pháp xử lý kịp thời là yếu tố then chốt để bảo vệ vườn cây. Đồng thời, canh tác theo hướng hữu cơ – sinh học, phục hồi vi sinh đất chính là “chìa khóa vàng” để ngăn bệnh tái phát và nâng cao năng suất lâu dài.
Công Ty Cổ Phần Nông Nghiệp Qatar Chemical
📞 Hotline tư vấn: 0919286997
✅ Thiết kế nhãn độc quyền – Tăng nhận diện thương hiệu
📦 Đa dạng sản phẩm, quy cách – Xuất thành phẩm nhanh chóng
🌾 Chất lượng – Uy tín – Giá cả cạnh tranh trên thị trường
